Naam: Ángela Potosme Cano

Geboortedatum: 1 juni 1967

Vanaf haar kindertijd woonde ze in een omgeving waar landbouw en het pottenbakken in plattelandsstijl de belangrijkste activiteiten van haar ouders waren.

Op haar elfde begon ze parttime te werken met aardewerk en vervaardigde ze kleine bloempotten voor planten. Daarmee ondersteunde ze haar studie en kon ze schriften en schoenen kopen.

Nadat ze de middelbare school had afgemaakt, leerde ze het werk van de traditionele keramiek in de kleine werkplaatsen van haar broers. Jaren later begon ze voor zichzelf en richtte tegelijkertijd een kleine coöperatie op van vrouwelijke handwerkslieden.

Haar inspiratie haalt ze uit bloemen en planten en ook uit de fauna, want ze is sterk beïnvloed door de natuurlijke omgeving van de kleine boerderij van haar ouders, waar ze haar kindertijd en adolescentie doorbracht.

Op dit moment is ze moeder van zes kinderen. Het is een zeer spirituele en vrolijke vrouw. Ze verdeelt nu haar tijd tussen haar werk als handwerksvrouw aan de ene kant en de zorg voor haar kinderen als huisvrouw aan de andere kant.

Naam: Alba Azucena Salazar

Leeftijd: 54 jaar

Geboorteplaats: San Juan de Oriente, Masaya, Nicaragua

Azucena: “Op de leeftijd van 12 jaar begon ik keramiek te vervaardigen in de plattelandsstijl bij mijn oudere zus, want zij was het die me leerde hoe ik het kon bewerken. Het keramiek in plattelandsstijl wil zeggen het maken van stukken als bloempotten voor planten, aardewerken platen om tortillas mee te maken, pannen om water te bewaren en bonen te koken. Dat was allemaal voor huishoudelijk gebruik.

In de jaren tachtig begon men stukken te versieren en begon men combinaties van beschilderingen te maken. Zo ontstond het gedecoreerde keramiek en ik begon ook gedecoreerde keramiek te maken. Op mijn twintigste trouwde ik met Juan Paulino Martínez en we begonnen samen te werken, want hij had ook geleerd gedecoreerde keramiek te maken.

Met dank aan God en aan de personen die ons werk kopen hebben we vandaag de dag ons eigen huis, dat ook dienst doet als werkplaats. Het wordt veel bezocht door buitenlanders die ons weer nieuwe ideeën geven om de kwaliteit te verbeteren en nieuwe ontwerpen te maken. Onze familie werkt ook bij ons.

We maken allerlei soorten stukken van aardewerk. Replica’s van precolumbiaanse stukken, eigen creaties, allerlei soorten vogels, bladeren, landschappen enzovoorts”.  

Pura Vida Interior: Azucena Salazar heeft in San Juan de Oriente een geheel eigen stijl, die door anderen moeilijk te kopiëren is. Zij gebruikt zowel geometrische motieven als ook figuratief en precolumbiaans (eigen interpretatie). Samen met haar man is zij commercieel heel succesvol en heeft ze klanten in vele landen. Met name het originele motief met de katten is heel populair. Ook heeft zij geëxposeerd in diverse Europese musea.

Één van de meest bijzondere keramisten uit Gran Nicoya die Pura Vida Interior vertegenwoordigt is wellicht Gregorio Brcamonte Nicoya. Zijn werk geniet groot aanzien vanwege de kwalitieit. Gregorio, geboren in 1949, laat het rijke verleden van zijn voorouders herleven in zijn technisch zeer hoogwaardig werk en geeft er tegelijkertijd een moderne draai aan. Al zijn werk is museaal.

De voorouders van Gregorio Bracamonte Nicoya leefden al in Gran Nicoya voor de komst van de Spanjaarden en daarmee was Gregorio één van de oorspronkelijke inwoners van Gran Nicoya. Samen met zijn leeftijdgenoot Helio Guitterez gold hij als de grootmeester van de gemeenschap en gaf hij les aan jonge talenten.

Zijn werk is duidelijk sterk beïnvloed door de precolumbiaanse kunst van zijn voorouders. Hoewel zijn stukken ook verschillen en  Gregorio een eigentijdse interpretatie aan de precolumbiaanse kunst geeft –waardoor ze juist zo bijzonder en uniek worden-, kan men zeggen dat hij met zijn werk feitelijk een traditie voortzet, die al 1000-1500 jaar bestaat in San Juan de Oriente. Zijn “Jaguars” zijn inmiddels wereldberoemd en in vele musea en op tentoonstellingen geëxposeerd, waaronder de Verenigde Staten (Smithsonian Museum in Washington DC), Engeland, Mexico, Japan, Scandinavische landen enz.

Gregorio leerde de kunst van het steenbewerken als kind van zijn ouders Joaquin Bracamonte Nicaragua en Telma Amador Nicoya en bewerkte ‘maalstenen’, die uit twee stukken bestaan: “hand” (een langwerpig ovaal stuk) en “steen” (rechthoekig, golvend en op drie poten). Daarnaast maakte hij godenbeelden.

Van zijn ouders leerde hij ook de vaardigheid om klei te bewerken die zich, gemengd met strooizand, laat vormen tot pannen, bloempotten, kookpotten en andere hulpmiddelen. De keramisten van Gran Nicoya maakten tot begin jaren ’80 voornamelijk gebruiksvoorwerpen. Vandaag midden jaren ’80 ging hij over tot het maken van decoratieve stukken geïnspireerd door de precolumbiaanse kunst van zijn voorouders, polychroom en met bas-reliëf- techniek. Sommige stukken werden al geverfd voor ze gebakken werden en andere daarna, afhankelijk van het doel. Om ze te verven werden verschillende oxidanten gebruikt, zoals kobalt als het blauw moet zijn of speciale aardesoorten als engobe, dat een crême-achtige kleurschakering gaf. De werken van Bracamonte zijn heel bijzonder.

Don Gregorio Bracamonte Nicoya was de meest briljante maker van precolumbiaanse kunst van Nicaragua. Hij vertelde over zijn loopbaan: ‘Ik leerde klei te bewerken door naar mijn ouders te kijken. Zij waren mijn belangrijkste leermeesters. Het was echter dr. Roberto Incer, die in 1979 naar San Juan de Oriente kwam om het werk van het keramiek te redden, die mijn ogen verder heeft geopend. Door zijn invloed ben ik mijn werk gaan verfijnen. We zijn een werkplaats begonnen en hebben er 30 tot 60 leerlingen opgeleid. Ik heb daar de beste kennis en de beste kwaliteit aan overgehouden.’

Op 29 juli 2019 is Gregorio na een lang ziekbed op 70-jarige leeftijd overleden. Gregorio genoot veel aanzien in Nicaragua en het buitenland en zijn werk is een blijvende herinnering aan een groot kunstenaar en warm mens.

Zijn vieze voeten laten het wiel van de draaischijf snel ronddraaien, terwijl zijn handen en voeten fijngevoelig en zachtjes over de klei strijken, alsof hij de sensuele vormen van een mooie vrouw tekent en streelt. Het zijn de handen van de vakman José Ortiz, die ons vertelt: klei is mijn vriend, schilderkunst is mijn vrouw en muziek is mijn minnares.

José Ortiz wordt beschouwd als een van de belangrijkste exponenten van de beeldende kunst van Nicaragua, door zijn veelzijdigheid als schilder, beeldhouwer en ceramist, door de constante kwaliteit en voortdurende vernieuwing van zijn werk en omdat hij nieuwe wegen heeft gebaand voor de keramiek van Nicaragua.

Hij is begonnen als autodidact door het navolgen van de technieken en tradities van zijn voorouders. Maar al snel ontwikkelde hij zijn eigen beeldtaal en bedacht hij zijn eigen technieken en ontwerpen waardoor het hem na veel toewijding en inzet lukte om zijn eigen plek te veroveren in de moderne beeldende kunst van zijn land.

Vanaf 1990 begint hij met zijn vernieuwende visie naam te maken in de kunstgalerieën van Nicaragua en een jaar later al worden zijn werken tentoongesteld in Sevilla en Madrid in Spanje. Daarna exposeert hij in Finland, Zweden, de Verenigde Staten, Taipei enz.

Vanaf 1993 (toen hij in Nicaragua de prijs kreeg voor ceramist van het jaar door de vereniging van schilders en beeldhouwers van Nicaragua) tot vandaag de dag heeft hij vele nationale en internationale onderscheidingen gekregen. In 2008 kende Nicaragua hem de hoogste onderscheiding toe die het land aan zijn meest markante artistieke persoonlijkheden toekent: de orde van de culturele onafhankelijkheid Ruben Dario.

Sommige van zijn werken zijn terug te vinden in prestigieuze kunstinstellingen zoals het museum voor moderne kunst ‘Fred Jones’ van de universiteit van Oklahoma en in persoonlijke collecties zoals die van koningin Sofía van Spanje.

“EEN DICHTER VAN KLEI”, “DE PICASSO VAN NICARAGUA” “DE REBELLIE VAN EEN CHOROTEEKSE GOD” zijn een paar van de bijnamen waarmee sommige persoonlijkheden van de cultuur van zijn land hem hebben geëerd toen ze over het werk van Ortiz schreven. Hij laat in zijn werk namelijk een grote artistieke en menselijke fijngevoeligheid zien. Zijn thematiek is heel breed; hij kan er namelijk muziek, literatuur, fantasieën, gevoelens van nostalgie, liefde, ecologie, sociale rechtvaardigheid enzovoorts in aansnijden.

Zijn kleuren en vormen hebben mensen enorm weten te boeien en worden al gezien als de “Ortiz-stijl”. Zoals hij zelf zegt: mijn werken zijn niet alleen decoratief,  ze zijn een verbinding tussen mijn meest intieme gevoelens en de mensheid.

De grote Nicaraguaanse schrijver en dichter Pablo Antonio Cuadra vatte het als volgt samen in 1993 toen hij over Ortiz schreef:

“ORTIZ BLIES ZIJN ADEM OVER DE KLEI VAN ZIJN VOLK EN LIET DAARMEE  ZIJN GLORIE HERLEVEN”

José Ortiz geeft zijn ideeën in keramiek weer.

José Ortiz vertelt: “Het was mijn moeder die me in inwijdde in de wereld van de klei. Ik groeide van kindsbeen af op in een omgeving van klei; mijn oma en mijn voorouders werkten ook in de klei.  Zoals iemand schreef gaf mijn moeder me borstvoeding met klei. Ik begon te werken in een pottenbakkerij voor huishoudelijke spullen. In 1986 begon ik een nieuwe visie op ceramiek te ontwikkelen, omdat alles wat ik zag hetzelfde was. Dat gaf wel een gevoel van angst, want het betekende voorbijgaan aan de tradities en de historische erfenis die in het dorp gevestigd waren. Het was een soort heiligschennis, want het is duidelijk dat er hier een groot respect voor de traditie heerste. Vanaf 1990 brak ik met de historische sluier. Voor mij was 1990 het moment met een voor en een na, toen ik mijn eigen ideeën begon te gebruiken. Als ik dat nu terugzie wordt ik er een beetje verlegen van. Ik maak me niet druk om de focus op de markt. Om te beginnen ben ik tevreden met mijzelf en wat mijn werk me heeft gebracht, de vrienden die ik heb. Door mijn visie heb ik kunnen exposeren in Centraal Amerika, de Verenigde Staten, Mexico, Finland, Zweden en Spanje, wat de eerste keer was dat ik in het vliegtuig ben gestapt en uit San Juan de Oriente ben weggegaan. 

Mijn tentoonstellingen bestaan meestal uit veertig stukken en ik ben mijn eigen curator. Ik heb stukken gestuurd naar tentoonstellingen waar ik zelf niet naartoe kon, maar mijn kunstwerken wel.  In 1997 had ik een hele prettige ervaring in de universiteit van Oklahoma waar ik uiteindelijk door werd gesterkt, omdat ik door de universiteit werd goedgekeurd, echt de faculteit van Schone Kunsten, waar ik mijn werk liet beoordelen en slaagde met goede cijfers. Nog mooier was het toen ik zag dat twee families erom vochten om mijn werk te kunnen kopen.

Ik heb negen kinderen, van verschillende leeftijden. Ik hoop dat de klei en de beeldende kunsten hen aantrekken.”

Het is niet niks. José Ortiz is waarschijnlijk de beste exponent van de vrije kunst in de keramiek van zijn land. Het schilderwerk van zijn keramiek toont de duidelijke invloed van de meester Leoncio Saenz. In zijn bescheiden huisje in San Juan de Oriente, heeft hij een kleine galerie met zijn kunstwerken. José Ortiz concludeert met nadruk: “Ik zou zeggen dat ik een volgeling van Leoncio ben.”    

Mario Salazar, geboren op 29 oktober 1978 in San Juan de Oriente, Masaya, Nicaragua. Net als veel andere bewoners van SJDO leerde hij al vroeg het vak van keramiek maken van zijn ouders. Zijn vader was een gewaardeerd ambachtsman en Mario had veel talent. Zijn eigen ontwerpen werden al snel populair en op zijn 24e was hij al in staat zijn eigen atelier te beginnen.

De kracht van de werken van Mario Salazar ligt niet alleen de perfecte afwerking, zijn eigen stijl met unieke ontwerpen, maar vooral is hij een meester in het creëren van aardewerk gecompliceerde vormen. Zijn schelpen groot en klein en altijd met unieke ontwerpen, zijn een voorbeeld hiervan en verkoopt Mario inmiddels aan diverse landen.

Mario Salazar is met zijn ontwerpen ook uniek binnen de gemeenschap en ze zijn altijd te herkennen. Hij heeft wel duidelijk een voorkeur voor precolumbiaanse en geometrische motieven. Voor de collectie van Pura Vida Interior heeft Mario Salazar een aantal spectaculaire objecten gemaakt, die we in de loop van 2022 zullen 

Romeo Anibal Gallegos Bracamonte werd geboren in San Juan de Oriente op 19 april 1973. Hij was de derde zoon van Anibal Gallegos (de historicus van het kleine dorp) en van Teresa de Jesús Bracamonte Cano, van wie hij het edele beroep van handwerksman heeft geërfd en die zijn leermeesteres zijn geweest.

Zijn eerste herinneringen die met het vak van handwerksman te maken hebben gaan terug tot de periode van de oorlog, in het jaar 1979, omdat hij in die tijd met zijn moeder meeging om in Masaya aardewerken platen te verkopen (die worden gebruikt om koffie te branden en om tortillas te maken) en borden, kopjes en pannen.

In het jaar 1986, op de leeftijd van 13 jaar, begon hij met het schilderen van vissen, krabben en sprinkhanen op enkele borden die zijn moeder heeft gemaakt. Het lukt hem deze te verkopen, tot vreugde van zijn familie. Desalniettemin blijft hij op school tot hij zijn middelbare school heeft afgemaakt. Daarna blijkt het onmogelijk voor hem om een universitaire opleiding te volgen omdat hij uit een familie komt met weinig economische middelen en hij wijdt zich volledig aan het werken met klei, waarbij hij de lijn doortrekt van het schilderen van dieren. In het jaar 1996 trouwt hij met Adriana Lumbi Solorzano, een jonge handwerksvrouw, met wij hij een sterk team vormt om mee te werken en hij stort zich op de lijn van de vrije creatie. Zijn kracht zijn geometrische vormen; schetsen hiervoor maakte hij al toen hij 15 was, herinnert hij zich, maar toen moesten zijn vrienden er om lachen. Nu krijgt hij er aanzien mee omdat hij dat heeft volgehouden en omdat hij er zijn familie mee vooruit helpt.

Zijn stukken worden verkocht op vele plekken in de wereld: de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Centraal-Amerika en nu naar Europa, waar zijn werk heel goed ontvangen is. Op dit moment reist hij naar Costa Rica om zijn werk te presenteren, die daar veel bijval heeft gekregen.

Zijn ontwerpen heeft hij zelf gecreëerd. Soms krijgt hij ’s nachts als hij op bed ligt een idee en staat hij op om een tekening te maken. Soms vraagt hij zijn vrouw en geven ze samen een betere uitwerking aan het idee.

Uit zijn huwelijk zijn Lía Teresa Gallegos Lumbi (12) en Armando Aldair Gallegos Lumbi (7) geboren, die zijn grootste inspiratiebron vormen en aan wie hij deze mooie traditie hoopt over te dragen, een traditie van hun voorouders die ze met trots in ere hebben gehouden. De belangrijkste wens op professioneel niveau is om met zijn werk een groot land te kunnen bezoeken. Op persoonlijk niveau is het zijn grootste wens om zijn kinderen de mogelijkheid te kunnen geven om een beroepsopleiding te kunnen volgen, zoals ze hem gevraagd hebben.